Ο αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ υπέγραψε χθες Πέμπτη εκτελεστικό διάταγμα με το οποίο επιβάλλονται κυρώσεις στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, κατηγορώντας το για «παράνομες και αβάσιμες ενέργειες εναντίον της Αμερικής και στενού συμμάχου μας, του Ισραήλ» και για «κατάχρηση εξουσίας».
Το κείμενο, που δημοσιοποιήθηκε από τον Λευκό Οίκο, απαγορεύει την είσοδο στις ΗΠΑ σε ηγετικά στελέχη, υπαλλήλους και άλλους εργαζόμενους στο ΔΠΔ, καθώς και σε στενούς συγγενείς τους.
Το διάταγμα προβλέπει επίσης το πάγωμα τυχόν περιουσιακών στοιχείων των προσώπων αυτών στην αμερικανική δικαιοδοσία.
Αμερικανοί πολιτικοί, Ρεπουμπλικάνοι και Δημοκρατικοί, έχουν εκφράσει αγανάκτηση για την έκδοση εντάλματος σύλληψης σε βάρος του ισραηλινού πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου, τον οποίο υποδέχθηκε την Τρίτη στον Λευκό Οίκο ο πρόεδρος Τραμπ, καθώς και του πρώην υπουργού Άμυνας της κυβέρνησής του Γιοάβ Γκάλαντ από το ΔΠΔ πέρυσι.
Οι δικαστές του ΔΠΔ έκριναν πως υπήρχαν «εύλογες» αιτίες να κατηγορηθούν ο ισραηλινός πρωθυπουργός Νετανιάχου και ο πρώην υπουργός Άμυνας Γκάλαντ για εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας κατά τον πόλεμο στη Λωρίδα της Γάζας που είχε έναυσμα άνευ προηγουμένου έφοδο της Χαμάς σε νότιους τομείς της ισραηλινής επικράτειας την 7η Οκτωβρίου 2023.
Ο Μπενιαμίν Νετανιάχου είχε χαρακτηρίσει την έκδοση των ενταλμάτων «αντισημιτική» ενέργεια. Ο Δημοκρατικός τέως πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν την είχε χαρακτηρίσει «σκανδαλώδη».
Δεν είναι η πρώτη φορά που το ΔΠΔ μπαίνει στο στόχαστρο του Ντόναλντ Τραμπ.
Κατά τη διάρκεια της πρώτης του θητείας στην αμερικανική προεδρία (2017-2021), η Ουάσιγκτον επέβαλε κυρώσεις σε βάρος στελεχών του δικαστηρίου, ιδίως της πρώην επικεφαλής εισαγγελέα του Φατού Μπενσουντά, εξαιτίας της έναρξης έρευνας για εγκλήματα πολέμου στο Αφγανιστάν από αμερικανούς στρατιωτικούς. Οι κυρώσεις εκείνες είχαν αρθεί λίγο καιρό αφού ανέλαβε την εξουσία ο διάδοχός του Μπάιντεν.
Ούτε οι ΗΠΑ, ούτε το Ισραήλ είναι μέλη του ΔΠΔ, δικαστικού οργάνου των Ηνωμένων Εθνών, αρμόδιου για να ασκεί διώξεις και να δικάζει πρόσωπα που κατηγορούνται για γενοκτονία, εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και εγκλήματα πολέμου.
Το ΔΠΔ έχει προχωρήσει στην έκδοση εντάλματος σύλληψης σε βάρος του ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν. Η Μόσχα αντέδρασε εκδίδοντας με τη σειρά της εντάλματα σύλληψης σε βάρος κορυφαίων στελεχών του δικαστηρίου του ΟΗΕ.
Το ΔΠΔ, το οποίο ιδρύθηκε το 2002, έχει το τρέχον διάστημα 124 κράτη μέλη. Δεν έχει απαγγείλει ετυμηγορίες παρά για λιγοστές υποθέσεις.
Το διάταγμα υπογράφτηκε την εβδομάδα που ο Ντόναλντ Τραμπ προκάλεσε σάλο και διεθνή κατακραυγή δηλώνοντας πως οι ΗΠΑ θα «πάρουν τον έλεγχο» της Λωρίδας της Γάζας και θα «αναπτύξουν» οικονομικά τον θύλακο, που έχει υποστεί πελώρια καταστροφή έπειτα από δεκαέξι μήνες πολέμου, προσθέτοντας πως οι Παλαιστίνιοι που ζουν εκεί θα εκτοπιστούν σε γειτονικές χώρες, υπό συνθήκες και όρους που δεν ξεκαθάρισε.
Δεν έχει υπάρξει ως αυτό το στάδιο δημόσια αντίδραση του ΔΠΔ, ούτε του επικεφαλής εισαγγελέα του Καρίμ Χαν, μαύρου προβάτου των ΗΠΑ, όπως και του Ισραήλ.
Τον Δεκέμβριο, το ΔΠΔ είχε προειδοποιήσει πως τυχόν οικονομικές ή άλλες κυρώσεις των ΗΠΑ θα «υπονόμευαν» τη δυνατότητά του να ενεργεί για όλες τις υποθέσεις στη δικαιοδοσία του και θα έθεταν σε κίνδυνο «την ίδια την ύπαρξή του».
Διεθνής στήριξη στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο: Ελλάδα και Κύπρος ανάμεσα στα 79 υπογράφοντα κράτη
Η Ελλάδα και η Κύπρος βρίσκονται μεταξύ των 79 κράτών-μέλών του ΟΗΕ που στήριξαν την πρωτοβουλία της Σλοβενίας, του Λουξεμβούργο, του Μεξικό, της Σιέρα Λεόνε και του Βανουάτου και υπέγραψαν κοινή δήλωση που εκδόθηκε σήμερα, επιβεβαιώνοντας την ισχυρή υποστήριξή τους στην ανεξαρτησία, την αμεροληψία και την ακεραιότητα του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου (ΔΠΔ), μετά τις κυρώσεις που επέβαλαν οι ΗΠΑ.
Η δήλωση των χωρών καταδικάζει τα μέτρα που επιβάλλουν κυρώσεις στο ΔΠΔ, τους αξιωματούχους, το προσωπικό και τους συνεργαζόμενους φορείς, καθώς “τέτοιες ενέργειες απειλούν την ικανότητα του Δικαστηρίου να εκπληρώσει την αποστολή του στο πλαίσιο του Καταστατικού της Ρώμης”.
Οι κυρώσεις αυτές, αναφέρεται στο κείμενο της δήλωσης, αυξάνουν τον κίνδυνο ατιμωρησίας για σοβαρά διεθνή εγκλήματα, υπονομεύουν το κράτος δικαίου και θέτουν σε κίνδυνο τα θύματα, τους μάρτυρες και το προσωπικό του ΔΠΔ. Επιπλέον, θα μπορούσαν να οδηγήσουν στο κλείσιμο γραφείων πεδίου του ΔΠΔ, παρεμποδίζοντας τις συνεχιζόμενες έρευνες.
Τα υπογράφοντα κράτη εκφράζουν τη δέσμευση τους να προστατεύσουν την ικανότητα του ΔΠΔ να λειτουργεί αποτελεσματικά και ανεξάρτητα. Υπογραμμίζουν τον κρίσιμο ρόλο του Δικαστηρίου στην προώθηση της δικαιοσύνης, της λογοδοσίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων παγκοσμίως, καλώντας για συνεχή υποστήριξη ώστε να διασφαλιστεί η απρόσκοπτη λειτουργία του απέναντι σε οποιαδήποτε προσπάθεια υπονόμευσης του.
Τη δήλωση υποστήριξης του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου υπέγραψαν τα ακόλουθα κράτη-μέλη του ΟΗΕ:
Βολιβία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Βραζιλία, Βουλγαρία, Κάμπο Βέρντε, Καναδάς, Χιλή, Κομόρες, Κολομβία, Κόστα Ρίκα, Κύπρος, Κροατία, Βέλγιο, Μπελίζ, Αφγανιστάν, Αλβανία, Ανδόρα, Αντίγκουα και Μπαρμπούντα, Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, Δανία, Δομινικανή Δημοκρατία, Εσθονία, Φινλανδία, Γαλλία, Γκαμπόν, Γκάμπια, Γερμανία, Γκάνα, Ελλάδα, Γρενάδα, Γουατεμάλα, Ονδούρα, Ισλανδία, Ιρλανδία, Ιορδανία, Λετονία, Λεσότο, Λιχτενστάιν, Λιθουανία, Λουξεμβούργο, Μαλδίβες, Μάλτα, Μεξικό, Μογγολία, Μαυροβούνιο, Ναμίμπια, Ολλανδία, Νιγηρία, Βόρεια Μακεδονία, Νορβηγία, Παναμάς, Περού, Πολωνία, Πορτογαλία, Δημοκρατία της Μολδαβίας, Ρουμανία, ‘Αγιος Κίτς και Νέβις, Αγία Λουκία, ‘Αγιος Βικέντιος και Γρεναδίνες, Σαν Μαρίνο, Σενεγάλη, Σεϋχέλλες, Σιέρα Λεόνε, Σλοβακία, Σλοβενία, Νότια Αφρική, Ισπανία, Κράτος της Παλαιστίνης, Σουηδία, Ελβετία, Τιμόρ-Λέστε, Τρινιντάντ και Τομπάγκο, Τυνησία, Ουγκάντα, Ηνωμένο Βασίλειο, Ουρουγουάη, Βανουάτου.
Ακολουθεί το κείμενο της κοινής δήλωσης:
“Εμείς, τα υπογράφοντα Κράτη-μέρη στο Καταστατικό της Ρώμης του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου (ΔΠΔ), επαναβεβαιώνουμε τη συνεχή και αδιάλειπτη υποστήριξή μας στην ανεξαρτησία, την αμεροληψία και την ακεραιότητα του ΔΠΔ. Το Δικαστήριο αποτελεί θεμελιώδη πυλώνα του διεθνούς συστήματος δικαιοσύνης, διασφαλίζοντας τη λογοδοσία για τα σοβαρότερα διεθνή εγκλήματα και την απονομή δικαιοσύνης στα θύματα.
Σήμερα, το Δικαστήριο αντιμετωπίζει πρωτοφανείς προκλήσεις. Μέτρα που επιβάλλουν κυρώσεις στο Δικαστήριο, στους αξιωματούχους και το προσωπικό του, καθώς και σε όσους συνεργάζονται με αυτό, έχουν υιοθετηθεί ως απάντηση στο Δικαστήριο που εκτελεί την εντολή του σύμφωνα με το Καταστατικό της Ρώμης.
Τα μέτρα αυτά αυξάνουν τον κίνδυνο ατιμωρησίας για τα πιο σοβαρά εγκλήματα και απειλούν να διαβρώσουν το διεθνές κράτος δικαίου, το οποίο είναι ζωτικής σημασίας για την προώθηση της παγκόσμιας τάξης και ασφάλειας. Επιπλέον, οι κυρώσεις θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο το απόρρητο ευαίσθητων πληροφοριών και την ασφάλεια των εμπλεκόμενων – συμπεριλαμβανομένων των θυμάτων, των μαρτύρων και των δικαστικών λειτουργών, πολλοί από τους οποίους είναι υπήκοοι μας.
Οι κυρώσεις θα υπονόμευαν σοβαρά όλες τις καταστάσεις που βρίσκονται υπό διερεύνηση, καθώς το Δικαστήριο μπορεί να αναγκαστεί να κλείσει τα γραφεία του στο πεδίο. Η προώθηση του ζωτικής σημασίας έργου του ΔΠΔ εξυπηρετεί το κοινό μας συμφέρον για την προώθηση της λογοδοσίας, όπως αποδεικνύεται από την υποστήριξη που παρέχεται στο Δικαστήριο τόσο από τα συμβαλλόμενα κράτη όσο και από τα μη συμβαλλόμενα.
Ως ισχυροί υποστηρικτές του ΔΠΔ, λυπούμαστε για κάθε προσπάθεια υπονόμευσης της ανεξαρτησίας, της ακεραιότητας και της αμεροληψίας του Δικαστηρίου. Δεσμευόμαστε να διασφαλίσουμε την επιχειρησιακή συνέχεια του ΔΠΔ, ώστε το Δικαστήριο να συνεχίσει να εκτελεί τις λειτουργίες του αποτελεσματικά και ανεξάρτητα.
Καθώς αγωνιζόμαστε συλλογικά για την προάσπιση της διεθνούς δικαιοσύνης, υπογραμμίζουμε τον απαραίτητο ρόλο του ΔΠΔ στον τερματισμό της ατιμωρησίας, στην προώθηση του κράτους δικαίου και στην προώθηση του διαρκούς σεβασμού του διεθνούς δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων”.