Οι κάτοικοι της Γροιλανδίας ψήφισαν την Τρίτη σε εκλογές που τέθηκαν στο διεθνές προσκήνιο από τη δέσμευση του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ να πάρει τον έλεγχο του πλούσιου σε ορυκτά νησιού, πυροδοτώντας μια συζήτηση για την ανεξαρτησία του.
Από την ανάληψη των καθηκόντων του τον Ιανουάριο, ο Τραμπ έχει υποσχεθεί να κάνει τη Γροιλανδία – μια ημιαυτόνομη επικράτεια της Δανίας – μέρος των Ηνωμένων Πολιτειών, λέγοντας ότι είναι ζωτικής σημασίας για τα συμφέροντα ασφαλείας των ΗΠΑ.
Το αχανές νησί, με πληθυσμό μόλις 57.000 κατοίκους, έχει παγιδευτεί σε μια γεωπολιτική κούρσα για κυριαρχία στην Αρκτική, όπου οι πάγοι που λιώνουν καθιστούν τους πόρους του πιο προσιτούς και ανοίγουν νέες ναυτιλιακές διαδρομές. Τόσο η Ρωσία όσο και η Κίνα έχουν εντείνει τη στρατιωτική δραστηριότητα στην περιοχή.
Η Γροιλανδία είναι πρώην αποικία της Δανίας και περιοχή από το 1953. Απέκτησε κάποια αυτονομία το 1979 όταν σχηματίστηκε το πρώτο της κοινοβούλιο, αλλά η Κοπεγχάγη εξακολουθεί να ελέγχει τις εξωτερικές υποθέσεις, την άμυνα και τη νομισματική πολιτική και παρέχει κάτι λιγότερο από 1 δισεκατομμύριο δολάρια ετησίως στην οικονομία.
Το 2009, κέρδισε το δικαίωμα να κηρύξει την πλήρη ανεξαρτησία μέσω δημοψηφίσματος, αν και δεν το έκανε λόγω ανησυχίας ότι το βιοτικό επίπεδο θα μειωθεί χωρίς την οικονομική υποστήριξη της Δανίας.
Η ψηφοφορία ξεκίνησε στις 11:00 GMT σε 72 εκλογικά τμήματα σε όλο το νησί της Αρκτικής, όπου 40.500 άτομα έχουν δικαίωμα ψήφου. Η κάλπη θα κλείσει στις 22:00 GMT (12 μ.μ. ώρα Ελλάδας) και το τελικό αποτέλεσμα αναμένεται την Τετάρτη μεταξύ 01:00 GMT και 03:00 GMT.
“Αισθάνομαι πολύ ενθουσιασμένος. Ελπίζω ότι οι άνθρωποι θα ψηφίσουν με την κοινή τους λογική και χωρίς απληστία”, δήλωσε η Λιβ Αουρόρα, υποψήφια του κυβερνώντος κόμματος Inuit Ataqatigiit, σε εκλογικό κέντρο στην πρωτεύουσα Νουούκ.
«Ελπίζω να κάνω τη διαφορά και να κάνω τη Γροιλανδία δυνατή και ανεξάρτητη».
Το ενδιαφέρον του Τραμπ έχει κλονίσει το status quo και σε συνδυασμό με την αυξανόμενη υπερηφάνεια των ιθαγενών για την κουλτούρα των Ινουίτ, έθεσαν την ανεξαρτησία μπροστά και στο επίκεντρο των εκλογών.
«Το ζήτημα της ανεξαρτησίας τέθηκε στα στεροειδή από τον Τραμπ», δήλωσε ο Masaana Egede, συντάκτης της τοπικής εφημερίδας Sermitsiaq. «Έχει βάλει καπάκι σε θέματα της καθημερινότητας».
Στην τελευταία συζήτηση για τον κρατικό ραδιοτηλεοπτικό σταθμό KNR της Γροιλανδίας αργά τη Δευτέρα, οι ηγέτες των πέντε κομμάτων που βρίσκονται επί του παρόντος στο κοινοβούλιο δήλωσαν ομόφωνα ότι δεν εμπιστεύονται τον Τραμπ.
“Προσπαθεί να μας επηρεάσει. Μπορώ να καταλάβω εάν οι πολίτες αισθάνονται ανασφαλείς”, δήλωσε ο Έρικ Τζένσεν, αρχηγός του εταίρου του κυβερνητικού συνασπισμού Σιούμουτ.
Δεν αναμένονται δημοσκοπήσεις ή exit poll. Μια δημοσκόπηση του Ιανουαρίου έδειξε ότι η πλειοψηφία των κατοίκων της Γροιλανδίας υποστηρίζει την ανεξαρτησία, αλλά είναι διχασμένοι ως προς το χρονοδιάγραμμα.
Νωρίς, η προεκλογική εκστρατεία επικεντρώθηκε στον θυμό και την απογοήτευση που στόχευε σε ιστορικά αδικήματα της πρώην αποικιοκρατούσας Δανίας, σύμφωνα με την Julie Rademacher, πρώην σύμβουλο της κυβέρνησης της Γροιλανδίας.
«Αλλά νομίζω ότι ο φόβος για την ιμπεριαλιστική προσέγγιση των ΗΠΑ έχει γίνει τον τελευταίο καιρό μεγαλύτερος από τον θυμό προς τη Δανία», είπε ο Ραντέμαχερ.
Το ειδησεογραφικό πρακτορείο Reuters μίλησε με περισσότερους από δώδεκα Γροιλανδούς στο Nuuk, οι οποίοι είπαν ότι τάσσονται υπέρ της ανεξαρτησίας, αν και πολλοί εξέφρασαν την ανησυχία τους ότι μια ταχεία μετάβαση θα μπορούσε να βλάψει την οικονομία και να εξαλείψει τις σκανδιναβικές υπηρεσίες πρόνοιας, όπως η καθολική υγειονομική περίθαλψη και το δωρεάν σχολείο.
«Δεν θέλουμε να είμαστε μέρος των ΗΠΑ για προφανείς λόγους· την υγειονομική περίθαλψη και τον Τραμπ», δήλωσε ο Tuuta Lynge-Larsen, τραπεζικός υπάλληλος και κάτοικος Nuuk, προσθέτοντας ότι αυτές οι εκλογές ήταν ιδιαίτερα σημαντικές. «Δεν μας αρέσει η προσοχή, για να το θέσω σύντομα».
Το νησί διαθέτει σημαντικούς φυσικούς πόρους, συμπεριλαμβανομένων κρίσιμων ορυκτών, όπως οι σπάνιες γαίες που χρησιμοποιούνται σε βιομηχανίες υψηλής τεχνολογίας, που κυμαίνονται από ηλεκτρικά οχήματα έως πυραυλικά συστήματα.
Ωστόσο, η Γροιλανδία άργησε να τα εξαγάγει λόγω περιβαλλοντικών ανησυχιών, έντονων καιρικών φαινομένων και του σχεδόν απόλυτου ελέγχου του κλάδου από την Κίνα, γεγονός που δυσκόλεψε τις εταιρείες αλλού να αποκομίσουν κέρδη ή να εξασφαλίσουν αγοραστές.
ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΕΣ ΔΕΣΜΕΥΣΕΙΣ
Ο Τραμπ αρχικά αρνήθηκε να αποκλείσει τη στρατιωτική ισχύ, ανησυχώντας πολλούς Γροιλανδούς, αν και αργότερα αμβλύνει τη στάση του, δηλώνοντας ότι θα σεβόταν τη βούληση των ντόπιων και ήταν «έτοιμος να επενδύσει δισεκατομμύρια δολάρια» εάν ενταχθούν στις ΗΠΑ.
Ο πρωθυπουργός της Γροιλανδίας Mute Egede τόνισε ότι το νησί δεν είναι προς πώληση και υποστήριξε μια κυβέρνηση ευρείας συμμαχίας για να αντισταθεί στην εξωτερική πίεση. Σε μια συνέντευξη που μεταδόθηκε τη Δευτέρα από το δανικό τηλεοπτικό δίκτυο DR, απέρριψε την προσφορά του Τραμπ ως ασεβή, εκφράζοντας την προθυμία του να συνεργαστεί με άλλες χώρες.
Ο πρωθυπουργός της Δανίας είπε ότι η Γροιλανδία δεν είναι προς πώληση, αλλά κατέστησε σαφές ότι εναπόκειται στους ντόπιους να αποφασίσουν για το μέλλον τους.
Και τα έξι βασικά πολιτικά κόμματα υποστηρίζουν την ανεξαρτησία, αλλά διαφέρουν ως προς το πώς και πότε μπορεί να θα επιτευχθεί.
Το υπέρ της ανεξαρτησίας κόμμα Naleraq, η ηγετική δύναμη της αντιπολίτευσης, κέρδισε δυναμική ενόψει των εκλογών, ενισχυμένο από το ενδιαφέρον των ΗΠΑ και τις νέες κατηγορίες για την ιστορική εκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου της Γροιλανδίας από τη Δανία.
«Αυτές είναι οι εκλογές για την ανεξαρτησία μας», είπε ο Κουνάνουκ Όλσεν, υποψήφιος του Ναλεράκ.
Το κόμμα πιστεύει ότι η προσοχή των ΗΠΑ ενισχύει τη θέση της Γροιλανδίας στις συνομιλίες απόσχισης με τη Δανία και στοχεύει να φέρει σε ψηφοφορία μια συμφωνία με την Κοπεγχάγη πριν από τις επόμενες εκλογές σε τέσσερα χρόνια.