Πέθανε σε ηλικία 97 ετών η Άλκη Ζέη. Στο σπίτι της με τα παιδιά της, την Ειρήνη και τον Πέτρο. Η κηδεία της θα γίνει την Τρίτη από το Α΄Νεκροταφείο, όπου αναπαύεται και ο σύζυγος της Γιώργος Σεβαστίκογλου.
Η αγαπημένη και πολυμεταφρασμένη συγγραφέας άφησε παρακαταθήκη στη σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία την «Αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα» και στην παγκόσμια παιδική λογοτεχνία «Το καπλάνι της βιτρίνας» και «Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου».
Τελευταία της δημόσια παρουσία ήταν τον Δεκέμβριο του 2019 στην κατάμεστη, από ενήλικες και μαθητές σχολείων, αίθουσα του Μεγάρου Μουσικής, σε μια τιμητική βραδιά που διοργανώθηκε με αφορμή την κυκλοφορία του τελευταίου της βιβλίου «Ένα παιδί από το πουθενά» (εκδ.Μεταίχμιο).
Η ‘Αλκη Ζέη γεννήθηκε στην Αθήνα τον Δεκέμβριο του 1923 και πέρασε τα πρώτα παιδικά της χρόνια στη Σάμο, απ’ όπου καταγόταν η μητέρα της. Όταν άρχισε το σχολείο, η οικογένειά της εγκαταστάθηκε στο Μαρούσι και στη συνέχεια στην Αθήνα.
Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών και στο Κινηματογραφικό Ινστιτούτο της Μόσχας.
Η σχέση της με το γράψιμο ξεκίνησε από τα γυμνασιακά της χρόνια, γράφοντας έργα για το κουκλοθέατρο, διηγήματα και νουβέλες, που δημοσιεύονταν σε διάφορα λογοτεχνικά περιοδικά. Παράλληλα με το γράψιμο, αγωνίστηκε ενεργά για την ελευθερία, την κοινωνική δικαιοσύνη και τη δημοκρατία, συμμετέχοντας στο αριστερό κίνημα από τα χρόνια της γερμανικής κατοχής στην Ελλάδα. Η συμμετοχή της σ’ αυτό τον αγώνα καθόρισε την προσωπική ζωή της. Από το 1952 μέχρι το 1964 έζησαν μαζί με τον άντρα της, τον θεατρικό συγγραφέα Γιώργο Σεβαστίκογλου, σαν πολιτικοί πρόσφυγες στη Σοβιετική Ένωση, αρχικά στην Τασκένδη και ύστερα στη Μόσχα, όπου γεννήθηκαν και τα δυο παιδιά τους. Επέστρεψαν στην Ελλάδα το ’64 για να ξαναφύγουν το ’67 στο Παρίσι, όπου παρέμειναν μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’70 λόγω της δικτατορίας.
Ο καθαρός τρόπος γραφής της, η γλωσσική αρτιότητα, η κριτική στάση απέναντι σε πρόσωπα και καταστάσεις, το χιούμορ και η διεισδυτική ματιά στα γεγονότα, είναι τα χαρακτηριστικά των έργων της ‘Αλκης Ζέη που το έχουν κάνει να αγαπηθεί από το ελληνικό και το ξένο αναγνωστικό κοινό.
Εκτός από την «Αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα», τα βιβλία της απευθύνονται κυρίως στα παιδιά και τους εφήβους, πάντα όμως διαβάζονται με μεγάλη ευχαρίστηση και από τους ενήλικες. Εμπνέονται από προσωπικές της εμπειρίες υφαίνοντας την υπόθεσή τους παράλληλα με ιστορικά γεγονότα. Τα θέματα που πραγματεύονται είναι καθημερινά και πανανθρώπινα.
Το «Καπλάνι της βιτρίνας», το πρώτο της μυθιστόρημα, υπήρξε έργο – σταθμός για την ελληνική παιδική λογοτεχνία και θεωρείται πλέον ένα κλασικό έργο της παγκόσμιας λογοτεχνίας για παιδιά, με συνεχείς επανεκδόσεις από το 1963 που πρωτοκυκλοφόρησε στην Ελλάδα και πολλές μεταφράσεις και διακρίσεις στο εξωτερικό. Τα βιβλία της «Σπανιόλικα παπούτσια και άλλες ιστορίες» και «Με μολύβι Φάμπερ νούμερο 2» αποτελούν ιδιότυπες αυτοβιογραφίες της συγγραφέα με πολιτικά και υπαρξιακά στοιχεία που διατρέχουν όλη της τη ζωή.
Η ‘Αλκη Ζέη έγινε πρέσβειρα της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας στο εξωτερικό, καθώς το σύνολο του έργου της είναι μεταφρασμένο και κυκλοφορεί σε πολλές χώρες ανά τον κόσμο. Η ίδια έχει επίσης μεταφράσει από τα γαλλικά, τα ιταλικά και τα ρωσικά αρκετά βιβλία, ανάμεσα στα οποία έργα των Τζιάννι Ροντάρι και Βέρα Πανόβα.
Η υπουργός Πολιτισμού για τον θάνατο της Άλκης Ζέη
«Με το έργο της και τη δημιουργική κοινωνική της παρουσία, η ‘Αλκη Ζέη χαρακτήρισε και άφησε το αποτύπωμά της σε μια ολόκληρη κατηγορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Μαζί της μεγάλωσαν διαδοχικά γενεές. Γιαγιάδες και παππούδες, αλλά και τα παιδιά τους, γονείς οι ίδιοι σήμερα, και τα δικά τους παιδιά» αναφέρει στο συλλυπητήριο μήνυμά της η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη.
«Δεν ήταν απλώς η αγαπημένη συγγραφέας, που γνώρισε τεράστια επιτυχία και αναγνώριση. Αν μέναμε εκεί θα μειώναμε αυτό που ήταν στην πραγματικότητα: Γιατί η ‘Αλκη Ζέη πέρα από βραβεία, διακρίσεις και υψηλές πωλήσεις, ήταν η λατρεμένη γιαγιά και ταυτόχρονα η απολύτως νεανική παρουσία, η προσωποποίηση της εφηβείας στο διηνεκές.
Με την προσωπική γραφή της δημιούργησε ένα εντελώς νέο είδος, το εφηβικό μυθιστόρημα, που εμπεριείχε ιστορικά στοιχεία με ένα τρόπο άμεσο και διακριτό!
Χρησιμοποίησε τις αυτοβιογραφικές της αναφορές μετατρέποντας τις σε συναρπαστικές ιστορίες. Από εκείνες που σε κάνουν να γυρίζεις στη δική σου εφηβεία, σπεύδοντας να διαβάσεις την επόμενη σελίδα.
Η ‘Αλκη δε μιμήθηκε τη νεανική γλώσσα ούτε την ευαισθησία της παιδικής ηλικίας. Τα κατείχε απόλυτα και ζούσε με αυτά! Αφηγήθηκε τις ιστορίες της χωρίς να καταφεύγει στη νοσταλγία» προσθέτει.
Και καταλήγει: «Έζησε η ίδια μια ζωή, σχεδόν μυθιστορηματική, με πολλές δυσκολίες, τις οποίες αντιμετώπισε με χαμόγελο και γενναιότητα. Το εμβληματικό της “Καπλάνι της Βιτρίνας”, με τις αμέτρητες μεταφράσεις σε όλο τον κόσμο, γράφεται “για αναγνώστες από 11 έως 111 ετών”. Είναι διαπίστωση απόλυτα ακριβής. Το έργο της ανήκει σε όλους μας και σε όλες τις ηλικίες. Εκφράζω τα θερμά μου συλλυπητήρια στην οικογένειά της και στους φίλους της».
